II Konferencja Muzeów i Operatorów Tras Kolei Wąskotorowych

W środę, 21 maja 2025 r. zakończyła się II Międzynarodowa Konferencja Muzeów i Operatorów Tras Kolei Wąskotorowych, kontynuacja ubiegłorocznego wydarzenia, organizowanego przez Gminę Rewal, przy współpracy z Nadmorską Koleją Wąskotorową i Stowarzyszeniem Muzeów Sztuki Inżynieryjnej. Już po raz drugi, na zaproszenie wójta gminy Rewal przyjechali do Pogorzelicy miłośnicy kolei wąskotorowych z Polski i Niemiec. Patronem imprezy było Nadleśnictwo Gryfice, a patronat medialny objął nad wydarzeniem miesięcznik Świat Kolei, którego współzałożyciel i redaktor prowadzący – Marek Malczewski, był aktywnym uczestnikiem i obserwatorem. W wydarzeniu w Pogorzelicy wzięło udział ponad 40 osób z Polski i Niemiec.

Obrady otworzył organizator Konstanty Tomasz Oświęcimski – Wójt Gminy Rewal. Powitania oraz życzenia dla uczestników przekazali również obecni na inauguracji Artur Łącki, poseł na Sejm RP, wicewojewoda zachodniopomorski

Bartosz Brożyński, Starosta gryficki Ryszard Chmielowicz oraz Paweł Gzyl – dyrektor Regionalnej Dyrekcji Lasów Państwowych w Szczecinie. W dwudniowych spotkaniach branżowych w Pogorzelicy, w roli współorganizatora konferencji oraz prelegenta wzięła udział Edyta Sobolak, prezes Nadmorskiej Kolei Wąskotorowej Sp. z o.o. W swojej prezentacji podczas pierwszego dnia konferencji pani prezes zreferowała projekt rewitalizacji kolei wąskotorowej w Gminie Rewal.

Muzea o profilu kolejowym oraz operatorzy tras kolei wąskotorowych stanowią dziś szeroką platformę spotkań dla użytkowników kolei zabytkowych oraz licznej grupy miłośników kolei: modelarzy, hobbystów i pasjonatów skupionych w różnego rodzaju stowarzyszeniach. To właśnie przedstawiciele instytucji muzealnych oraz operatorzy tras kolejowych przyjechali do Pogorzelicy. Nad przebiegiem obrad czuwali prowadzący wydarzenie Paweł Pawłowski oraz Maciej Łozdowski.

Celem konferencji była próba odpowiedzi na pytanie, jak realizować zadania, dotyczące opieki nad zabytkami techniki kolejowej, historycznymi liniami kolejowymi oraz szeroko rozumianym dziedzictwem kolejowym. Przez dwa dni wykładów i dyskusji prelegenci opisywali w swoich wystąpieniach zmiany, jakie w okresie ostatniego ćwierćwiecza dokonały się w tym obszarze. Konferencja miała zwrócić uwagę na potrzebę poprawy warunków działania organizatorów, samorządowych i społecznych, w tym prywatnych muzeów, kolekcji i galerii kolejowych. Zasadniczym celem spotkania była konsolidacja środowiska muzealników i pasjonatów kolei w Polsce oraz tworzenie formuły współpracy, pozwalającej na wspólne rozwiązywanie problemów i rozwijanie muzealniczych działalności. W ciągu trzech dni trwania konferencji odbyły się debaty nad problematyką ochrony zabytków kolejowych, rozwoju muzeów historycznych o profilu kolejowym oraz ich miejsca w strategiach promocji miast i regionów.

Powołana pierwszego dnia konferencji komisja wnioskowa zebrała głosy uczestników dyskusji i wypracowuje stanowisko, które zostanie publicznie przedstawione i wysłane do gremiów decyzyjnych. Druga edycja konferencji, organizowanej przez rewalski samorząd w oparciu o doświadczenia dotyczące przejęcia i uratowania przed zniszczeniem historycznej linii Gryfickiej Kolei Dojazdowej, spotkała się z dużym zainteresowaniem środowiska miłośników kolei. Inwestycja, jaką była rewitalizacja linii kolejowej, taboru oraz zabytkowych dworców, doprowadziła do wygenerowania ogromnego zainteresowania dziedzictwem techniki kolejowej w Gminie Rewal. To ogromne zainteresowanie zrewitalizowaną zabytkową koleją wąskotorową, której operatorem jest obecnie gminna spółka Nadmorska Kolej Wąskotorowa Sp. z o.o. ma swoje odzwierciedlenie w ilości przewiezionych pasażerów- średnio 150 tys. osób rocznie.

Rewalska konferencja, zainicjowana w 2024 roku przez Pawła Pawłowskiego, pełnomocnika wójta gminy Rewal ds. dziedzictwa kulturowego, adresowana jest do szerokiego środowiska osób związanych z muzealnictwem kolejowym, ze szczególnym uwzględnieniem tras wąskotorowych, edukacją historyczną i upowszechnianiem dziedzictwa architektury i techniki kolejowej. Podobnie jak w roku ubiegłym tegoroczna edycja konferencji miała zasięg międzynarodowy i została zrealizowana w oparciu o dobrą, sprawdzoną współpracę z miłośnikami kolei z niemieckiej gminy partnerskiej Putbus. Zapoczątkowana w 2024 roku współpraca Nadmorskiej Kolei Wąskotorowej z Rugijską Koleją Wąskotorową przekłada się bezpośrednio na udział przy realizacji wspólnego projektu, w ramach programu współpracy transgranicznej Interreg VI A. Ważnym i podnoszonym przez wszystkich uczestników konferencji tematem była problematyka nowych perspektyw, dotyczących dofinansowywania rewitalizacji tras i infrastruktury kolejowej. Możliwości, jakie otwiera w tym zakresie Ministerstwo Infrastruktury, a w szczególności w sprawie rozszerzenia programu Kolej+ dla sieci kolei wąskotorowych, były szeroko komentowane w dyskusji podczas II edycji konferencji w Pogorzelicy. Zagadnienia te będą również poruszane w debatach Kongresu Infrastruktury Polskiej, który odbędzie się 11 czerwca 2025 r. w Warszawie.

Zamierzeniem organizatorów II Konferencji Muzeów i Operatorów Tras Kolei Wąskotorowych w Pogorzelicy była konsolidacja środowiska muzealników i operatorów tras kolei wąskotorowych i zwrócenie uwagi na perspektywy dot. wykorzystania środków pomocowych Unii Europejskiej w zakresie ochrony i udostępniania dziedzictwa kolejowego. Główne poruszane zagadnienia to:

1. Dobre praktyki w muzealnictwie kolejowym – prezentacja muzeów kolei wąskotorowych oraz tras kolejowych działających na terenie Polski. Prezentacja zrealizowanych i planowanych projektów z zakresu inwestycji, organizacji wystaw, konserwacji muzealiów, prowadzenia programów badawczych i edukacyjnych w muzealnictwie kolejowym.

2. Bezpieczeństwo i ochrona zbiorów– problematyka związana z gromadzeniem, ewidencją, przechowywaniem, konserwacją, udostępnianiem, transportem muzealiów oraz potencjalnymi zagrożeniami dla instytucji kultury – m.in. kradzieże, terroryzm, wojna czy epidemie.

3. Edukacja i komunikacja z odbiorcą – tematyka prowadzenia zajęć w oparciu o upowszechnianie techniki kolejowej i historii powszechnej.

Wskazywano na potrzebę utrzymywania ciągłości komunikacji z publicznością oraz dostępności oferty muzealnej dla różnych grup odbiorców. Wójt Gminy Rewal Konstanty Tomasz Oświęcimski, dziękując za przyjęcie zaproszenia i aktywny udział w wydarzeniu, podkreślił, że na stałe wpisuje się ono w kalendarz działań upowszechniających dziedzictwo kolejowe Pomorza Zachodniego. Lider rewalskiego samorządu zapowiedział również kontynuację spotkań miłośników kolei w ramach Konferencji muzeów i operatorów tras kolei wąskotorowych.

Już dzisiaj zapraszamy na trzecią edycję konferencji, która odbędzie się w dniach 18 -20 maja 2026 r. Głównym tłem kolejnej edycji wydarzenia będzie zaakcentowanie i uczczenie 130. rocznicy powstania kolei wąskotorowej w Gminie Rewal i Powiecie Gryfickim.

Gmina Rewal- organizator II Konferencji Muzeów i Operatorów Tras Kolei Wąskotorowych oraz Nadmorska Kolej Wąskotorowa i Stowarzyszenie Muzeów Sztuki Inżynieryjnej   pragną serdecznie podziękować wszystkim partnerom i prelegentom za pomoc i aktywny udział w wydarzeniu:

• Nadleśnictwu Gryfice

• Stacji Muzeum w Warszawie - Muzeum Kolei Wąskotorowej w Sochaczewie.

• Przeworskiej Kolejki Wąskotorowej POGÓRZANIN.

• Muzeum Narodowego w Szczecinie

• Narodowemu Muzeum Rolnictwa i Przemysłu Rolno Spożywczego w Szreniawie

• Muzeum Historycznemu w Ełku – Ełckiej Kolei Wąskotorowej

• Towarzystwu Koszalińskiej Kolei Wąskotorowej

• Muzeum Rybołówstwa Morskiego w Niechorzu

• Muzeum historii Trzęsacza MUZE-ON

• Parkowi Etnograficznemu w Niechorzu

• Piaseczyńsko-Grójeckiemu Towarzystwu Kolei Wąskotorowej

• Stowarzyszeniu Miłośników Kolei Wąskotorowych SEMAFOR

• Stowarzyszenia Wrocławsko- Milickiej Kolei Wąskotorowej

• Polskiej Agencji Inwestycji i Handlu w Warszawie

• Fundacji Pro Kolej

• Naczelnej Organizacji Technicznej oddz. w Szczecinie

• Redakcji Świat Kolei

• Redakcji Magazynu Nadmorskiego Klif